Zaledwie 10 dni przed swoją śmiercią profesor Stephen Hawking – brytyjski astrofizyk, kosmolog i fizyk teoretyczny – przesłał do czasopisma naukowego „Journal of High-Energy Physics” swoją najnowszą publikację zatytułowaną A smooth exit from eternal inflation? (tłum.: Łagodne wyjście z wiecznej inflacji?)1. Omawia w niej tzw. M-teorię sugerując, że świat, w którym żyjemy może być zaledwie jednym z wielu unikalnych i niepowtarzalnych światów2.
Teoria wszechświatów równoległych nie jest jednak niczym nowym. Została spopularyzowana już w latach 60. XX wieku przez brytyjskiego pisarza Michaela Moorcocka. W jednej ze swoich powieści odwołał się on do kwantowej hipotezy wielu światów zaproponowanej przez amerykańskiego fizyka Hugha Everetta. Teoria ta zakłada, że wszystko, co tylko może się wydarzyć, na pewno się wydarzy w jednej z odnóg rzeczywistości. Mówiąc znacznie prościej – każdy wybór, jakiego dokonujemy w życiu posiada swoje przeciwieństwo, które musi się wydarzyć we wszechświecie równoległym3.
Dla Stephena Hawkinga teoria wieloświatów była jednak czymś zdecydowanie więcej niż tylko eksperymentem myślowym. W jego własnych słowach, stanowiła łagodne wyjście z Wszechświata, który ma swój właściwy początek, a tym samym musi mieć swojego Stwórcę. Trudno przecież odmówić racji Allanowi Sandage’owi, ojcu współczesnej kosmologii, który swoje refleksje nad powstaniem Wszechświata wyraził w następujących słowach:
„Uważam za rzecz nieprawdopodobną, aby takie uporządkowanie wyprowadzone zostało z chaosu. Musi istnieć jakaś zasada organizująca. Bóg wprawdzie pozostaje dla mnie zagadką, ale też wytłumaczeniem cudu istnienia – dlaczego istnieje raczej coś niż nic4”
– Allan Sandage
Wydawać się może, że łagodne wyjście postulowane przez Stephena Hawkinga to alternatywne i atrakcyjne rozwiązanie dla świata stworzonego przez Boga. Wszechświat nie tylko nie potrzebuje wtedy Stwórcy – gdyż wyłania się spontanicznie sam z siebie – ale także istnienie naszego idealnie dostrojonego Wszechświata nie jest już dłużej niczym cudownym, skoro naokoło nas istnieje nieskończona liczba światów równoległych. Jeśli w teorii wieloświatów absolutnie wszystko, co tylko może się wydarzyć, na pewno gdzieś się wydarzy, to właśnie my jesteśmy szczęściarzami – idealnie dostrojony dla funkcjonowania ludzkiego życia Wszechświat to ten, w którym żyjemy.
Pomijając surową krytykę, jaka w świecie naukowym wciąż spada na teorię światów równoległych, okazuje się, że jako hipoteza jest ona mieczem obosiecznym w rękach Hawkinga, zwracającym się jednym ostrzem przeciwko niemu samemu. Nie trudno przecież wyobrazić sobie istnienie Wszechświata, w którym osławiony Stephen Hawking traktuje M-teorię jako nonsens, Richard Dawkins został dziś ordynowany na Arcybiskupa Canterbury, Sam Harris przed tygodniem stał się papieżem, a ja siedzę właśnie przed komputerem i kończę swój najnowszy wpis na ateistycznego bloga. Czy teoria wieloświatów wnosi cokolwiek do dyskusji na temat Stwórcy? Nie wnosi absolutnie nic.
„M-teoria nie jest przecież zdefiniowana. Mówi się nawet, że nikt raczej nie wie, czym jest to M. Być może oznacza Mit? Nie wydaje mi się, aby M-teoria mogła dodać choćby jotę do debaty na temat Boga: ani za, ani przeciw5”
– Frank Close
Przypisy:
- Tekst online: S.W. Hawking et al., A smooth exit from eternal inflation?, [online], [dostęp: 10 grudnia 2020], Dostępny w internecie: <https://link.springer.com/article/10.1007/JHEP04(2018)147>.
- Tekst online: P. Ghosh, Prof Stephen Hawking’s multiverse finale, [online], [dostęp: 10 grudnia 2020], Dostępny w internecie: <https://www.bbc.com/news/science-environment-43976977>.
- Tekst online: P. Łepkowski, Czy istnieją wszechświaty równoległe?, [online], [dostęp: 10 grudnia 2020], Dostępny w internecie: <https://www.rp.pl/Kosmos/305159939-Czy-istnieja–wszechswiaty-rownolegle.html >.
- A. Sandage, Sizing Up the Cosmos: An Astronomer’s Quest, New York Times (12 marca 1991):B9; przekład własny z języka angielskiego.
- Science. Life. The Planet. The Times, Eureka (23 września 2010), nr 12; przekład własny z języka angielskiego.
